آبسه دندان کودک؛ هر آنچه که باید بدانید
فهرست محتوا
آبسه دندان کودکان یکی از چالش‌های مادران است و تقریبا در تمامی موارد باعث ناراحتی کودکان می‌شود. این عارضه به دلیل عفونت‌های باکتریایی در ناحیه لثه، داخل دندان و استخوان فک رخ می‌دهد. شایع‌ترین علائم آبسه دندان کودک شامل درد شدید، تورم، قرمزی و بوی بد دهان است. داشتن اطلاعات دقیق از علل و علائم این عارضه به شناسایی و درمان به موقع آن کمک خواهد کرد. در این مقاله به بررسی هر یک از موارد فوق خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
تفاوت آبسه دندان کودک با پوسیدگی یا لثه درد
آبسه دندان نوعی از عفونت دندان در کودکان است که در دندان‌های شیری مشابه دندان‌های دائمی بزرگسالان رخ می‌دهد. آبسه به دو شکل حاد و مزمن بروز می‌یابد که در حالت مزمن معمولا به شکل جوش چرکی یا سوراخ کوچک روی لثه پیدا می‌شود و درد خاصی به همراه ندارد. در حالی‌که آبسه حاد موجب التهاب و عفونت شده و پوسیدگی و لثه درد را به همراه دارد.
پوسیدگی منجر به آبسه دندان کودک می‌شود که در این مرحله آبسه با درد لثه، قرمزی و تورم همراه است. به عبارتی پوسیدگی دندان که به مرور زمان شکل گرفته باعث بروز آبسه دندان می‌شود و این عامل به شکل درد لثه و دندان خود را نشان می‌دهد.
علائم آبسه دندان در کودکان
آبسه دندان به دلیل عفونت باکتریایی بروز می‌یابد و به تجمع چرک داخل لثه، استخوان فک و دندان اطلاق می‌شود. این عارضه با علائمی همراه است که به والدین و پزشک در شناسایی دقیق آن کمک می‌کند. آبسه دندان در کودکان بسیار دردناک است و عدم توجه به آن عوارض جدی به دنبال خواهد داشت.
از مهم‌ترین علائم آبسه دندان شیری در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس درد پیوسته در دندان یا لثه
- تورم و قرمزی لثه
- بوی بد دهان ناشی از تجمع چرک و عفونت
- طعم ناخوشایند دهان کودک
- بی اشتهایی یا کم اشتهایی
- طعم بد دهان در زمان جویدن
- حساسیت نسبت به لمس ناحیه آبسه کرده
علت آبسه دندان کودکان
بررسی علل بروز آبسه دندان کودکان یکی از مهم‌ترین اقدامات در راستای پیشگیری از این عارضه است. آبسه دندان کودکان دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین عامل شامل پوسیدگی و نهایتا عفونت دندان است. باکتری‌های تجمع یافته در دندان پوسیده باعث عفونت دندان و لثه شده و به شکل گیری آبسه منجر می‌شود.
علل بعدی بروز این عارضه شامل آسیب‌های خارجی وارد شده به دندان نظیر شکستگی یا ضربه دیدن است. عدم رعایت بهداشت دقیق دندان و دهان و مشکلات بهداشتی از دیگر عوامل قابل توجه است که باعث التهاب لثه نیز می‌گردد. در برخی از کودکان، عواملی چون وجود بیماری‌های سیستمیک و یا ضعف سیستم ایمنی خطر بروز آبسه دندان را افزایش می‌دهد و به عنوان عامل خطر شناخته می‌شود.
آیا آبسه دندان کودک خطرناک است؟
آبسه دندان کودک اگر به موقع شناسایی و درمان نشود، می‌تواند از یک مشکل ساده، به یک تهدید جدی برای سلامت عمومی کودک تبدیل شود. این عارضه در اثر عفونت باکتریایی در ناحیه لثه یا ریشه دندان ایجاد می‌شود و در صورت پیشرفت، ممکن است به بافت‌های اطراف گسترش یابد.
از جمله خطرات احتمالی آبسه دندان، می‌توان به گسترش عفونت به استخوان فک، ایجاد تب، بی‌اشتهایی، و حتی پخش عفونت به سایر نقاط بدن مانند گردن یا سینوس‌ها اشاره کرد. در موارد نادر، اگر عفونت کنترل نشود، می‌تواند باعث بروز شرایط حاد مانند سلولیت (عفونت بافت نرم) یا حتی آبسه‌های ثانویه در سایر نقاط بدن شود. به همین دلیل، توجه به علائم اولیه و مراجعه سریع به دندانپزشک کودک اهمیت زیادی دارد. هرگونه تعلل در درمان، احتمال بروز عوارض جدی‌تر را افزایش می‌دهد.
روش‌های درمان آبسه دندان کودکان
درمان به موقع و دقیق آبسه دندان کودکان یکی از مهم‌ترین مواردی است که می‌بایست به عنوان والدین آگاه به آن توجه داشته باشید. نخست لازم است با مشاهده علائمی مشابه علائم آبسه به بهترین دندانپزشک اطفال مراجعه کنید. دندانپزشک بسته به میزان و شدت عارضه از روش‌های درمانی مختلفی برای برطرف کردن این عارضه استفاده می‌کند.
در مواردی که آبسه دندان کودک سطحی و جزئی باشد با استفاده از درمان‌های خانگی مانند شستن دهان با آب نمک گرم و یا روش‌های دارویی مانند مصرف داروهای آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک قابل درمان است. در مواردی که آبسه و عفونت دندان شدید و عمیق باشد دندانپزشک اقدام به تخلیه آبسه برای خارج کردن چرک و عفونت و درمان ریشه خواهد نمود.
در برخی موارد که از بین بردن عامل عفونت ممکن نیست و دندان آبسه کرده قابل درمان نیست، دندانپزشک اقدام به کشیدن دندان خواهد کرد. بهتر است به محض مشاهده علائم سطحی به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندان کودک شما با استفاده از روش‌های اول ذکر شده قابل درمان باشد.
مراقبت‌های بعد از ترکیدن آبسه یا درمان آن
پس از ترکیدن آبسه دندان کودک یا درمان آن توسط دندانپزشک، مراقبت‌های خانگی نقش بسیار مهمی در بهبودی کامل و جلوگیری از عفونت مجدد دارند. در این مرحله، اگرچه ممکن است این‌طور به نظر برسد که مشکل حل شده، اما همچنان نیاز به دقت و توجه وجود دارد.
- اولین و مهم‌ترین اقدام، پیروی دقیق از دستورات پزشک است. در بسیاری از موارد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود تا باکتری‌های باقی‌مانده در بدن کودک را از بین ببرد. قطع مصرف دارو پیش از موعد می‌تواند منجر به بازگشت عفونت شود.
- رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان نیز ضروری است. شست‌وشوی دهان با محلول آب نمک ولرم، چند بار در طول روز، به کاهش التهاب و تسریع بهبود کودک، کمک می‌کند. همچنین باید از غذاهای سفت یا داغ برای مدتی پرهیز کرد تا ناحیه آسیب‌دیده تحریک نشود.
- اگر زخم ناشی از ترکیدن آبسه باز مانده باشد، ممکن است نیاز به تمیز کردن منظم توسط والدین یا پزشک داشته باشد. مشاهده علائمی مانند تب، بی‌حالی، بوی بد دهان یا ورم مجدد، می‌تواند نشانه ادامه یا بازگشت عفونت باشد و باید فوراً به پزشک مراجعه شود. تقویت سیستم ایمنی کودک از طریق تغذیه مناسب، استراحت کافی، و مصرف مایعات، روند بهبودی را تسریع کرده و از بروز مجدد این مشکل جلوگیری می‌کند.
راه‌های پیشگیری از آبسه دندان در کودکان
پیشگیری از آبسه دندان کودکان یک اقدام ساده و موثر برای حفظ سلامت دندان‌های کودک شماست. رعایت نکات مراقبتی و بهداشتی از موثرترین اقدامات در راستای پیشگیری از بروز این عارضه است. رعایت بهداشت دندان‌ها و تشویق کودکان به استفاده مرتب از مسواک و نخ دندان از راهکارهای اصلی در پیشگیری از بروز آبسه دندان است.
بهتر است برای مسواک زدن و شستشوی دندان‌ها از خمیردندان حاوی فلوراید و مکمل‌ها و دهانشویه‌های حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان کودکان استفاده شود. همچنین ارائه آموزش‌های موثر در رابطه با اهمیت بهداشت دهان و دندان و ضرورت دو وعده مسواک زدن در طول روز کمک بسیار زیادی در همکاری کودکان در افزایش سلامتی دندان‌ها خواهد داشت.
کاهش مصرف مواد قندی مانند شیرینی و شکلات و گنجاندن مواد غذایی مغذی، سبزیجات و میوه در رژیم غذایی کودک گامی موثر در راستای سلامت دهان و دندان کودکان است. بهتر است از وارد شدن ضربه به دندان کودکان پرهیز شود و از آسیب فیزیکی دندان‌ها در هنگام ورزش و بازی کردن مراقبت شود. در صورتی‌که هر گونه علائم مبنی بر بروز عفونت و آبسه در دهان کودک دلبندتان مشاهده کردید، لازم است سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا اقدامات درمانی تخصصی انجام شود.
سوالات پرتکرار والدین
خیر، آبسه دندان کودک (که یک عفونت و تجمع چرک در اطراف ریشه دندان است) معمولا بدون دخالت پزشکی خوب نمی‌شود. ممکن است گاهی درد و تورم آبسه برای مدتی کاهش یابد یا حتی آبسه سر باز کرده و مقداری چرک تخلیه شود، اما این به معنای درمان کامل نیست. علت اصلی عفونت همچنان در داخل دندان باقی می‌ماند و باکتری‌ها می‌توانند دوباره تکثیر شده و عفونت را بدتر کنند.
هنگامی که دندان شیری کودک دچار پوسیدگی عمیق یا آبسه می‌شود، این سؤال برای والدین پیش می‌آید که آیا باید این دندان را کشید یا می‌توان آن را نگه داشت. به طور کلی دندان‌های شیری برخلاف تصور برخی افراد، بسیار حائز اهمیت هستند و نباید صرفا به دلیل اینکه دائمی نیستند نادیده گرفته شوند.
در مواردی که پوسیدگی دندان شیری خفیف تا متوسط باشد، دندانپزشک با ترمیم (پر کردن) یا روکش کردن دندان می‌تواند آن را تا زمان افتادن طبیعی حفظ کند. حتی اگر پوسیدگی به عصب دندان (پالپ) رسیده باشد، معمولا با درمان عصب‌کشی مخصوص دندان شیری (پالپوتومی یا پالپکتومی) می‌توان عفونت را رفع کرد و دندان را نجات داد. کشیدن دندان شیری معمولا آخرین راه‌حل است.
معاینه دندانپزشکی می‌تواند برای کودکان خردسال ترسناک باشد، اما والدین با به‌کارگیری چند روش ساده می‌توانند اضطراب کودک را کاهش داده و او را آماده کنند. نخست، تصویر مثبتی از دندانپزشک در ذهن کودک ایجاد کنید. قبل از مراجعه، به زبانی ساده و با لحنی آرام توضیح دهید که دندانپزشک یک دکتر مهربان است که می‌خواهد دندان‌های کودک را سالم و تمیز نگه دارد. ایجاد خاطره‌ای خوشایند از اولین ویزیت دندانپزشکی، ترس‌های آینده کودک را نیز کاهش می‌دهد و به همکاری بهتر او در حفظ بهداشت دهان و دندان منجر خواهد شد.
