آموزش مسواک زدن به کودکان؛ از چه سنی باید شروع کرد؟

آموزش مسواک زدن به کودکان یکی از مهم ترین مهارت هایی است که سلامت دهان و دندان آن ها را در تمام طول زندگی تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از والدین تصور می کنند دندان های شیری به دلیل موقتی بودن، اهمیت چندانی ندارند، اما این یک باور اشتباه است. سلامت دندان های شیری به طور مستقیم بر توانایی کودک در جویدن غذا، صحبت کردن صحیح و مهم تر از همه، بر رویش منظم دندان های دائمی اثرگذار است.  ایجاد عادت صحیح مسواک زدن از سنین پایین، یک سرمایه گذاری برای جلوگیری از مشکلات دندانی در آینده محسوب می شود.

 اهمیت آموزش مسواک زدن در سنین پایین

اهمیت دادن به بهداشت دندان ها از همان کودکی، پایه های یک زندگی سالم را می سازد. دندان های شیری فقط برای جویدن غذا نیستند؛ آن ها فضای لازم برای بیرون آمدن دندان های دائمی را حفظ می کنند.

 اگر یک دندان شیری به دلیل پوسیدگی دندان کودکان زودتر از موعد بیفتد، دندان های دیگر حرکت کرده و ممکن است فضای کافی برای رشد صحیح دندان دائمی زیرین باقی نماند.  این موضوع می تواند در آینده به مشکلات ارتودنسی منجر شود.

آمارها نشان می دهد که پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین بیماری های مزمن در کودکان است، آموزش درست و به موقع، بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان است. وقتی کودکی یاد می گیرد که مسواک زدن یک بخش عادی و مهم از برنامه روزانه اش است، این عادت را تا بزرگسالی ادامه می دهد و از سلامت عمومی بهتری برخوردار خواهد شد.

از چه سنی باید مسواک زدن را شروع کرد؟

یکی از سوالات اصلی والدین این است که زمان شروع مسواک زدن کودک دقیقا چه موقع است؟ متخصصان توصیه می کنند که مراقبت از دهان حتی پیش از رویش اولین دندان آغاز شود. این کار به عنوان بهداشت دهان نوزاد شناخته می شود. شما می توانید پس از هر بار شیردهی، لثه های نوزاد را به کمک یک پارچه تمیز، نرم و مرطوب به آرامی پاک کنید. این کار هم باقی مانده شیر را تمیز می کند و هم کودک را به حس تمیز شدن دهان عادت می دهد.

به محض رویش اولین دندان شیری، زمان استفاده از مسواک می رسد. در این مرحله، یک مسواک انگشتی یا مسواکی با سر بسیار کوچک و موهای نرم، بهترین انتخاب است. اولین مراجعه به بهترین دندانپزشک اطفال نیز بهتر است حوالی یک سالگی کودک یا شش ماه پس از رویش اولین دندان انجام شود تا وضعیت دندان ها بررسی شود و والدین راهنمایی های لازم را دریافت کنند.

مسواک زدن کودکان زیر ۲ سال

مراقبت از دندان ها در این سن کاملا به عهده والدین است. مسواک زدن در کودکان زیر ۲ سال نیازمند دقت و ملایمت ویژه ای است. برای این کار، کودک را در آغوش بگیرید و سر او را به آرامی روی بازوی خود تکیه دهید تا به دهانش تسلط داشته باشید.

در این سن، استفاده از خمیردندان توصیه نمی شود و مسواک زدن تنها به کمک آب کافی است. اگر دندانپزشک صلاح بداند، ممکن است استفاده از خمیردندان بدون فلوراید یا مقدار بسیار ناچیزی (به اندازه یک دانه برنج) از خمیردندان حاوی فلوراید را مجاز بداند. دو بار در روز، یک بار پس از صبحانه و یک بار پیش از خواب شب، زمان های اصلی برای تمیز کردن دندان های کودک هستند. هدف اصلی در این دوره، پاک کردن پلاک ها و عادت دادن کودک به فرایند مسواک زدن است.

 آموزش مسواک زدن به کودک ۲ ساله

از حدود دو سالگی، کودکان کنجکاوی بیشتری از خود نشان می دهند و دوست دارند کارها را خودشان انجام دهند. این سن، نقطه شروع خوبی برای نحوه آموزش مسواک به کودک است. در این مرحله می توانید به کودک اجازه دهید مسواک را در دست بگیرد و تلاش کند دندان هایش را تمیز کند. البته، پس از تلاش کودک، این وظیفه شماست که کار را کامل کرده و از تمیز شدن تمام سطوح دندان ها مطمئن شوید.

از این سن به بعد می توانید از مقدار بسیار کمی خمیردندان مخصوص کودکان (به اندازه یک نخود) استفاده کنید. به کودک خود یاد دهید که پس از مسواک زدن، خمیر دندان اضافی را بیرون بریزد. نظارت شما تا سن ۶ یا ۷ سالگی، یعنی تا زمانی که کودک مهارت و هماهنگی کافی برای مسواک زدن به تنهایی را پیدا کند، ضروری است.

 آموزش مسواک زدن به کودکان دبستانی

کودکان در سنین دبستان (۶ تا ۱۲ سال) توانایی بیشتری برای مسواک زدن مستقل دارند، اما همچنان به نظارت و راهنمایی نیاز دارند. این دوره سنی به دلیل رویش دندان های دائمی و همزمان بودن آن ها با دندان های شیری، بسیار حساس است. روش صحیح آموزش مسواک زدن کودک در این سن اهمیت زیادی دارد. یکی از بهترین تکنیک ها، روش “مودیفاید بَس” است.

در این روش، سر مسواک با زاویه ۴۵ درجه روی شیار لثه قرار می گیرد. سپس با حرکات لرزشی کوتاه و ملایم، پلاک ها از خط لثه جدا شده و با یک حرکت چرخشی به سمت سطح جونده دندان، پاک می شوند. این کار باید برای تمام سطوح بیرونی، داخلی و جونده دندان ها در هر دو فک انجام شود. همچنین، آموزش نخ دندان کشیدن به کودکان در این سن که دندان ها تماس نزدیک تری با هم دارند، برای حفظ کامل بهداشت دهان و دندان کودکان ضروری است.

آموزش مسواک زدن به کودکان با شعر

یکی از موثرترین راه ها برای جذاب کردن مسواک زدن، تبدیل آن به یک فعالیت سرگرم کننده است. کودکان به موسیقی و شعر علاقه زیادی دارند. شما می توانید از شعرهای کوتاه و آهنگ های شاد دو دقیقه ای استفاده کنید تا کودک تشویق شود زمان کافی را به این کار اختصاص دهد.

برای مثال، می توانید هنگام مسواک زدن این شعر ساده را بخوانید:

 “بالا و پایین، چپ و راست / دندونامون تمیز شد، میکروبا رفتن از یاد”.

 یا داستانی درباره قهرمانی به نام “مسواک” بسازید که با هیولاهای شکری (میکروب ها) مبارزه می کند. استفاده از اپلیکیشن های موبایلی که تایمرهای جذاب و بازی های مرتبط با مسواک زدن دارند نیز یک راهکار عالی برای ایجاد انگیزه در کودکان است.

اشتباهات رایج در آموزش مسواک زدن به کودک

برخی اشتباهات کوچک می توانند کل فرایند آموزش را مختل کنند. آگاهی از این موارد به والدین کمک می کند تا مسیر درست تری را طی کنند.

• شروع دیرهنگام: همان طور که گفته شد، مراقبت از لثه ها باید حتی قبل از رویش دندان ها آغاز شود. به تعویق انداختن این کار یک اشتباه بزرگ است.
• واگذاری کامل مسئولیت به کودک: کودکان تا قبل از ۷ یا ۸ سالگی مهارت حرکتی کافی برای تمیز کردن کامل دندان ها را ندارند. همیشه کار آن ها را بررسی و در صورت لزوم تکمیل کنید.
• استفاده بیش از حد از خمیردندان: بلعیدن زیاد فلوراید می تواند سبب ایجاد لکه های سفید روی دندان های دائمی شود. مقدار خمیر دندان باید متناسب با سن کودک باشد.
• تبدیل کردن مسواک به یک جنگ: هرگز کودک را مجبور به مسواک زدن نکنید. اگر مقاومت می کند، علت را پیدا کنید. شاید طعم خمیردندان را دوست ندارد یا برس مسواک لثه اش را آزار می دهد. صبور باشید و از روش های تشویقی استفاده کنید.
• فراموش کردن سطوح داخلی دندان ها: بسیاری از کودکان (و حتی بزرگسالان) فقط سطوح بیرونی دندان ها را مسواک می زنند. روش صحیح آموزش مسواک زدن کودک شامل تمیز کردن تمام سطوح است.

نقش والدین در ایجاد عادت مسواک زدن

والدین اصلی ترین الگو برای فرزندانشان هستند. وقتی کودک می بیند که شما به طور منظم مسواک می زنید و به سلامت دندان های خود اهمیت می دهید، او نیز این رفتار را تقلید می کند. این بهترین نحوه آموزش مسواک به کودک است.

برای تقویت این عادت، این کارها را امتحان کنید:

• همراهی کنید: با هم مسواک بزنید. این کار هم جنبه آموزشی دارد و هم لحظات خوبی را برای شما و فرزندتان می سازد.
• حق انتخاب بدهید: اجازه دهید کودک مسواک و خمیردندان با طرح و طعم مورد علاقه اش را خودش انتخاب کند. این کار حس استقلال به او می دهد و انگیزه او را بالا می برد.
• یک برنامه ثابت ایجاد کنید: مسواک زدن را به بخشی جدا نشدنی از برنامه صبح و شب تبدیل کنید، درست مثل لباس پوشیدن یا خوابیدن. ثبات، کلید شکل گیری عادت است.
• تشویق کنید: از جدول های تشویقی یا برچسب های جایزه استفاده کنید. تحسین کلامی شما پس از هر بار مسواک زدن، تاثیر فوق العاده ای در تقویت رفتار مثبت کودک دارد.

به یاد داشته باشید که زمان شروع مسواک زدن کودک و ادامه دادن آن با صبر و حوصله، سلامت آینده او را می سازد.