افتادن دندان شیری؛ راهنمای کامل برای والدین
فهرست محتوا
یکی از مهم‌ترین لحظات رشد کودک، افتادن دندان شیری است. این اتفاق، نشانه ورود فرزند شما به مرحله‌ی جدیدی از زندگی و رشد است. خیلی از والدین در این دوران سوالات زیادی دارند؛ مثل اینکه چه زمانی دندان‌ها می‌افتند، آیا تاخیر در افتادن آن‌ها طبیعی است یا باید نگران بود؟
در این مقاله همه چیز درباره افتادن دندان شیری را شرح می‌دهیم. اگر می‌خواهید کودکتان با خیال راحت این مرحله را پشت سر بگذارد، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
دندان شیری چرا می‌افتد؟
دندان‌های شیری یا همان دندان‌های اولیه، اولین مجموعه دندان‌هایی هستند که در حدود ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند. تا سن ۳ سالگی، بیشتر کودکان ۲۰ دندان شیری دارند. این دندان‌ها فضای لازم را برای دندان‌های دائمی فراهم می‌کنند.
افتادن دندان یک فرآیند طبیعی است که از حدود ۶ سالگی شروع می‌شود و معمولاً تا ۱۲ سالگی ادامه دارد. ریشه دندان شیری به مرور زمان توسط دندان دائمی که در حال رشد است، تحلیل می‌رود و در نهایت دندان لق شده و می‌افتد.
زمان‌بندی افتادن دندان شیری
سن افتادن دندان در هر کودکی متفاوت باشد، اما به طور کلی روند آن به این شکل است:
- دندان‌های پیشین مرکزی پایین: بین ۶ تا ۷ سالگی
- دندان‌های پیشین مرکزی بالا: بین ۶ تا ۷ سالگی
- دندان‌های پیشین کناری بالا: بین ۷ تا ۸ سالگی
- دندان‌های پیشین کناری پایین: بین ۷ تا ۸ سالگی
- دندان‌های آسیای اول بالا و پایین: بین ۹ تا ۱۱ سالگی
- دندان‌های نیش بالا و پایین: بین ۹ تا ۱۲ سالگی
- دندان‌های آسیای دوم بالا و پایین: بین ۱۰ تا ۱۲ سالگی
با این ترتیب، افتادن دندان از جلوی دهان شروع شده و به تدریج به عقب حرکت می‌کند.
مراحل افتادن دندان شیری
معمولاً اولین دندان‌هایی که درآمده‌اند، اولین‌هایی هستند که می‌افتند. دندان‌های جلویی پایین، اولین قربانیان لبخند کودکانه هستند! با رشد دندان‌های دائمی، فشار به ریشه دندان شیری وارد می‌شود و باعث تحلیل رفتن آن می‌شود. در نهایت، دندان لق شده و با کمی فشار (یا حتی خودبه‌خود) می‌افتد. اگر کودک دندان لق را با زبان یا انگشتان خود حرکت دهد، این روند سریع‌تر می‌شود. گاهی اوقات افتادن دندان شیری با کمی درد یا ناراحتی همراه است.
مراقبت بعد از افتادن دندان شیری
بعد از افتادن دندان، رعایت نکات زیر اهمیت زیادی دارد:
- دهان کودک را با آب نمک رقیق بشویید تا ناحیه‌ی لثه تمیز شود.
- از گاز استریل برای بند آوردن خونریزی استفاده کنید.
- کودک را تشویق کنید تف نکند، چون تف کردن ممکن است خونریزی را بیشتر کند.
- اگر درد داشت، یک پارچه‌ی سرد و مرطوب روی گونه‌اش بگذارید.
مراقبت درست از لثه‌ها در این دوره اهمیت زیادی دارد، چون محیط دهان باید برای رویش سالم دندان‌های دائمی آماده باشد.
نگرانی‌های رایج درباره افتادن دندان شیری
گاهی والدین نگران می‌شوند که چرا دندان‌های کودکشان دیر می‌افتد یا ترتیب افتادن دندان‌ها متفاوت است. لازم است بدانید سن افتادن دندان شیری به طور میانگین برای اغلب کودکان یکی است اما استثنا هم وجود دارد.
اگر دندان‌های کودک شما حدود یک سال دیرتر از زمان معمول می‌افتند یا دندان دائمی بدون افتادن دندان شیری ظاهر شده، حتماً با دندانپزشک مشورت کنید.
افتادن زودهنگام دندان
افتادن دندان شیری مخصوصاً دندان آسیاب شیری اگر زودتر از موعد طبیعی اتفاق بیفتد، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در رشد دندان‌های دائمی شود. وقتی دندان آسیاب شیری زود می‌افتد، فضای لازم برای دندان‌های آینده حفظ نمی‌شود و ممکن است باعث کج شدن یا شلوغی دندان‌های دائمی شود. این اتفاق گاهی در اثر ضربه، پوسیدگی شدید یا عفونت رخ می‌دهد.
افتادن دیرهنگام دندان
در بعضی موارد، دندان دائمی در زیر لثه رشد نمی‌کند یا مسیر درستی ندارد و به همین دلیل دندان شیری در جای خودش باقی می‌ماند و باعث دیر افتادن دندان شیری می‌شود.
چرا برخی کودکان دیرتر دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهند؟
عوامل زیادی می‌تواند باعث تاخیر در افتادن دندان شیری شود، از جمله:
- تأخیر در رویش اولیه دندان‌های شیری
- عوامل ژنتیکی
- مشکلات تغذیه‌ای یا کمبود مواد معدنی
- وجود دندان اضافی یا کمبود دندان دائمی
- مشکلات ساختاری فک
در این شرایط، مراجعه به دندانپزشک اطفال بهترین راهکار است.
اهمیت رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران افتادن دندان شیری
افتادن دندان پایان کار مراقبت از دهان نیست، بلکه شروع یک دوران جدید است. آموزش به کودک برای رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران حیاتی است.
نکات مهم:
- مسواک زدن دوبار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید
- استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها
- مصرف کم شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های قندی
- مراجعه‌ی منظم به دندانپزشک هر شش ماه یکبار
با رعایت این نکات، دندان‌های دائمی کودک شما سالم و مقاوم خواهند ماند.
چه زمان‌هایی باید نگران افتادن دندان آسیاب شیری باشیم؟
افتادن دندان شیری، به ویژه دندان آسیاب شیری، در بیشتر کودکان روندی طبیعی و بدون مشکل است. اما گاهی اوقات شرایطی پیش می‌آید که نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارد. اگر دندان آسیاب شیری خیلی زودتر از شش سالگی بیفتد یا بعد از دوازده سالگی هنوز لق نشده باشد، باید موضوع را جدی بگیرید. افتادن زودهنگام ممکن است به دلیل ضربه یا پوسیدگی شدید باشد و افتادن دیرهنگام می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلی در رشد دندان‌های دائمی باشد.
همچنین اگر هنگام افتادن دندان، درد شدید، عفونت، التهاب لثه یا خونریزی غیرعادی مشاهده کردید، بهتر است سریع‌تر با یک دندانپزشک مشورت کنید. دندان آسیاب شیری فضای لازم برای دندان‌های دائمی را حفظ می‌کند، پس نگهداری صحیح از آن اهمیت زیادی دارد. در هر حال، بررسی مرتب وضعیت دندان‌ها و ویزیت‌های منظم دندانپزشکی کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی به موقع شناسایی و درمان شوند.
