روکش دندان شیری؛ کاربردها + نکات مراقبتی

روکش دندان شیری یکی از روش‌های موثر برای حفظ و تقویت دندان‌های آسیب‌دیده کودکان است. اما آیا همه دندان‌های شیری نیاز به روکش دارند؟ گفتنی است که برای دندان‌های قدامی (جلویی) کودکان معمولاً روکشی وجود ندارد و در صورت آسیب‌دیدگی، این دندان‌ها با روش‌هایی مانند عصب‌کشی و کامپوزیت قابل ترمیم هستند. اما در پاسخ به این سوال که چه دندان‌هایی نیاز به روکش دارند؛ حتما این مقاله را تا انتها مطالعه کنید! 

روکش دندان شیری چیست؟ 

روکش دندان شیری یک پوشش محافظتی است که روی دندان‌های شیری آسیب‌دیده یا پوسیده کودکان قرار می‌گیرد تا از تخریب بیشتر آن‌ها جلوگیری کند. این روکش‌ها معمولاً از مواد مقاومی مانند استیل ضدزنگ، زیرکونیا یا کامپوزیت ساخته می‌شوند و به حفظ عملکرد دندان‌های شیری تا زمان افتادن طبیعی آن‌ها کمک می‌کنند. با وجود اینکه روکش‌های دندانی بیشتر برای بزرگسالان استفاده می‌شوند، در برخی موارد خاص برای کودکان نیز کاربرد دارند.

استفاده از روکش دندان شیری معمولاً زمانی توصیه می‌شود که دندان کودک دچار پوسیدگی گسترده شده یا به دلیل شکستگی نیاز به محافظت بیشتری داشته باشد. این روش باعث حفظ ساختار دندان و جلوگیری از درمان‌های پیچیده‌تر، مانند کشیدن زودهنگام دندان، می‌شود.

مزایای روکش دندان شیری 

در ادامه، برخی از مهم‌ترین مزایای روکش دندان های شیری را بررسی می‌کنیم:  

۱. حفظ دندان شیری و جلوگیری از مشکلات ارتودنسی در آینده

روکش دندان آسیاب شیری زمانی استفاده می‌شود که بخش زیادی از دندان تخریب شده و نیاز به عصب‌کشی دندان شیری و ترمیم داشته باشد. این روش آخرین راهکار برای حفظ دندان شیری محسوب می‌شود، زیرا دندان‌های شیری نقش راهنما برای رویش صحیح دندان‌های دائمی دارند. از دست دادن زودهنگام این دندان‌ها می‌تواند باعث نامرتبی دندان‌های دائمی و مشکلات فک شود.

۲. کمک به تغذیه مناسب کودک در سنین رشد

کودکان در دوران رشد نیاز به تغذیه مناسب دارند و از دست دادن دندان‌های شیری می‌تواند جویدن را دشوار کرده و منجر به کمبود مواد مغذی و مشکلات گوارشی شود. استفاده از روکش دندان شیری به حفظ توانایی جویدن و تغذیه سالم کودک کمک می‌کند.

۳. عدم نیاز به لابراتوار و اجرای سریع در مطب

روکش‌ های دندان شیری از نوع اس اس کراون (S.S. Crown) هستند و برخلاف روکش‌های دندان بزرگسالان، نیازی به ساخت در لابراتوار ندارند. این روکش‌ها در یک جلسه و به‌سرعت در مطب بهترین دندانپزشک اطفال قابل نصب هستند، بدون آنکه کودک درد زیادی را تجربه کند.

۴. دوام و ماندگاری بالا

روکش‌های فلزی مخصوص کودکان مقاومت بالایی دارند و می‌توانند مدت طولانی در دهان کودک باقی بمانند، تا زمانی که دندان شیری به‌طور طبیعی بیفتد. این ویژگی از شکستگی‌های مکرر و نیاز به ترمیم‌های پی‌درپی جلوگیری می‌کند.

۵. کاهش احتمال التهاب و درد لثه

لبه‌های روکش‌های S.S. Crown بسیار نازک هستند و در زیر لثه قرار می‌گیرند، بنابراین ریسک التهاب لثه را به حداقل می‌رسانند. این در حالی است که روکش‌های لابراتواری معمولاً ضخیم‌تر هستند و می‌توانند باعث تحریک و ناراحتی لثه کودک شوند.

۶. جلوگیری از باورهای غلط درباره دندان‌های شیری

برخی والدین تصور می‌کنند که چون دندان‌های شیری در نهایت می‌افتند، نیازی به درمان و مراقبت ندارند. درحالی‌که عدم رسیدگی به این دندان‌ها می‌تواند منجر به عوارض جبران‌ناپذیر مانند پوسیدگی دندان‌های دائمی، مشکلات فکی و نیاز به درمان‌های پیچیده در آینده شود. حفظ و نگهداری دندان‌های شیری یک اقدام ضروری برای سلامت دهان و دندان کودک است.

مراحل انجام روکش دندان های شیری  

بسیاری از والدین در برابر قرار دادن روکش روی دندان‌های شیری کودکشان مقاومت نشان می‌دهند. آنها بر این باورند که این دندان‌ها به‌زودی می‌افتند و نیازی به درمان ندارند. بااین‌حال، دندان‌های شیری نقش مهمی در حفظ فضای دندان‌های دائمی، تسهیل تغذیه و تکلم کودک دارند. یکی از پرسش‌های رایج والدین این است که مراحل انجام روکش چگونه است و آیا کودک حین این فرایند اذیت می‌شود؟

ازآنجاکه روکش آخرین فرصت برای حفظ دندان شیری محسوب می‌شود، باید تمام تلاش لازم انجام شود تا از کشیدن زودهنگام دندان جلوگیری گردد. دندان‌های شیری باید تا زمان رویش دندان‌های دائمی در دهان کودک باقی بمانند.

فرایند گذاشتن روکش بسیار ساده و سریع است. پس از تکمیل عصب‌کشی دندان، مقدار کمی از ساختار دندان تراش داده می‌شود تا فضای کافی برای قرارگیری روکش فراهم شود. برخلاف روکش‌های دائمی، نیازی به قالب‌گیری نیست، زیرا روکش‌های فلزی از پیش ساخته شده‌اند. در این مرحله، دندانپزشک با در نظر گرفتن عواملی مانند سایز و شکل دندان کودک، مناسب‌ترین روکش را انتخاب کرده و آن را روی دندان قرار می‌دهد. در نهایت، روکش با استفاده از چسب دندانپزشکی محکم می‌شود تا عملکرد و استحکام دندان حفظ شود.

مراقبت از روکش دندان‌های شیری

بسیاری از والدین پس از گذاشتن روکش روی دندان کودکشان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا هنوز نیازی به مراقبت از دندان وجود دارد؟ این تصور ناشی از این باور است که روکش‌های فلزی به دلیل مقاومت بالای خود، دیگر نیازی به مراقبت ندارند و کودک می‌تواند بدون محدودیت هر نوع ماده غذایی را مصرف کند.

بااین‌حال، باید توجه داشت که روکش روی دندانی قرار گرفته که بخش زیادی از آن به دلیل پوسیدگی یا شکستگی از بین رفته است. در واقع، این روکش تنها از مقدار باقی‌مانده‌ی تاج دندان محافظت می‌کند تا دندان شیری تا زمان رویش دندان دائمی در جای خود باقی بماند. بنابراین، رعایت نکات مراقبتی برای افزایش طول عمر روکش و حفظ سلامت دهان و دندان کودک ضروری است. تعدادی از نکات مراقبتی شامل موارد زیر می‌شود:

✅ پرهیز از مصرف مواد غذایی سفت و چسبناک

خوراکی‌هایی مانند آب‌نبات‌های سخت، پاستیل، لواشک، تافی و آدامس می‌توانند به روکش فشار زیادی وارد کرده و موجب شل شدن یا جدا شدن آن شوند. این مواد حتی برای دندان‌های سالم نیز مضر هستند.

✅ جلوگیری از جویدن اشیا

والدین باید مراقب باشند که کودک وسایلی مانند اسباب‌بازی، مداد یا اشیای سخت دیگر را در دهان خود نگذارد، زیرا این عادت می‌تواند به روکش و حتی دندان‌های دیگر آسیب برساند.

✅ رعایت توصیه‌های دندانپزشک

پیروی از نکاتی که دندانپزشک برای مراقبت از روکش‌های دندانی ارائه می‌دهد، بسیار مهم است. این توصیه‌ها کمک می‌کنند تا روکش به مدت طولانی‌تری سالم بماند و از نیاز به درمان‌های مجدد جلوگیری شود.

روکش دندان شیری تا چه زمانی در دهان کودک باقی می‌ماند؟

هدف از گذاشتن روکش روی دندان‌ های شیری، حفظ و نگهداری آن‌ها تا زمان رویش دندان‌های دائمی است. در شرایط طبیعی، دندان شیری پس از مدتی به‌طور طبیعی لق شده و همراه با روکش از دهان خارج می‌شود. بنابراین، روکش دندان هیچ‌گونه مزاحمتی برای رویش دندان دائمی ایجاد نمی‌کند و نیازی به خارج کردن آن به‌صورت دستی نیست.

البته در برخی شرایط خاص، ممکن است روند طبیعی افتادن دندان دچار تغییر شود. در چنین مواردی، دندانپزشک کودکان وضعیت را بررسی کرده و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام می‌دهد. اما به‌طور کلی، اگر کودک روند طبیعی افتادن دندان شیری را طی کند، نیازی به هیچ مداخله‌ای نیست. 

آیا برای روکش دندان شیری نیاز به قالب‌گیری است؟

یکی از رایج‌ترین سوالات والدین این است که آیا برای گذاشتن روکش دندان شیری نیاز به قالب‌گیری وجود دارد یا خیر؟ در پاسخ باید گفت که خیر، معمولاً برای دندان‌های شیری قالب‌گیری انجام نمی‌شود.

بهترین نوع روکش برای دندان‌های شیری، روکش‌های Prefabricated (پیش‌ساخته) هستند. این روکش‌ها توسط شرکت‌های معتبر طراحی و تولید شده‌اند و لبه‌های بسیار نازکی دارند که باعث می‌شود لثه کودک را اذیت نکنند. همچنین، این روکش‌ها از مواد ضد حساسیت ساخته شده‌اند و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در کودکان را به حداقل می‌رسانند.

البته نوع دیگری از روکش‌ها نیز وجود دارند که از طریق قالب‌گیری ساخته می‌شوند. اما این روش معمولاً توصیه نمی‌شود، چرا که ممکن است:

• باعث ایجاد مشکلات لثه‌ای در کودکان شود.
• به دندان‌های مجاور و دندان‌های فک مقابل فشار وارد کند و آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

به همین دلیل، بهترین گزینه روکش‌های پیش‌ساخته از جنس استیل ضدزنگ (Stainless Steel) هستند. این روکش‌ها به دلیل داشتن سایزبندی‌های مختلف، کاملاً متناسب با آناتومی دندان‌های شیری طراحی شده‌اند. همچنین، فرآیند نصب آن‌ها سریع بوده و بلافاصله بعد از عصب‌کشی، بدون نیاز به قالب‌گیری، روی دندان قرار می‌گیرند.

چند جلسه برای گذاشتن روکش دندان شیری مورد نیاز است؟

یکی از نگرانی‌های والدین در مورد روکش‌های دندان شیری، تعداد جلسات لازم برای انجام این درمان است. برخلاف تصور بسیاری از والدین، روند گذاشتن روکش دندان شیری کاملاً سریع و در یک جلسه انجام می‌شود. اما باید توجه داشت که دندانی که قرار است روکش شود، معمولاً دچار پوسیدگی شدید بوده و در اغلب موارد، نیاز به عصب‌کشی دارد. بنابراین، مراحل انجام کار به شرح زیر است:

عصب‌کشی:

• ابتدا دندانپزشک با استفاده از بی‌حسی موضعی، ناحیه مورد نظر را بی‌حس می‌کند تا کودک هیچ دردی احساس نکند.
• سپس بخش‌های پوسیده دندان برداشته شده و پالپ (عصب) دندان تخلیه می‌شود.
• در نهایت، کانال‌های دندان تمیز و پر شده تا از ایجاد عفونت جلوگیری شود.
• این مرحله ممکن است یک یا دو جلسه طول بکشد که به شدت پوسیدگی بستگی دارد.

گذاشتن روکش:

• پس از اتمام عصب‌کشی، دندانپزشک تراش‌های لازم را برای قرار دادن روکش انجام می‌دهد.
• سپس یک روکش با سایز مناسب از میان روکش‌های پیش‌ساخته انتخاب شده و روی دندان قرار می‌گیرد.
• در نهایت، روکش با یک چسب مخصوص روی دندان چسبانده می‌شود.

به‌طور کلی، اگر دندان از قبل عصب‌کشی شده باشد، روکش در یک جلسه روی آن قرار می‌گیرد. اما اگر نیاز به درمان ریشه داشته باشد، ممکن است یک یا دو جلسه برای عصب‌کشی و یک جلسه برای نصب روکش زمان ببرد.

سخن آخر

روکش دندان شیری یک روش موثر و ایمن برای حفظ سلامت دندان‌های کودکان است که به جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی، تقویت ساختار دندان و حفظ عملکرد جویدن کمک می‌کند. این روکش‌ها تا زمان افتادن طبیعی دندان‌های شیری در دهان باقی می‌مانند و هیچ تاثیری بر رشد و رویش دندان‌های دائمی ندارند. 

همچنین، نصب آنها سریع، بدون نیاز به قالب‌گیری و کاملاً بدون درد است. با توجه به اهمیت سلامت دندان‌های شیری در رشد صحیح فک و دندان‌های دائمی، والدین باید در صورت توصیه دندانپزشک، این روش را برای فرزند خود در نظر بگیرند تا از مشکلات دندانی در آینده پیشگیری شود.